Dni Digitalizatora 2025 odbyły się w dniach 18-19 września w Warszawie. Współorganizatorem wydarzenia było Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, które użyczyło przestronnego Audytorium. Partnerem została Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny. Impreza uzyskała dofinansowanie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Edycję otworzył Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk. Głos zabrali również Karol Zgódka, dyrektor Departamentu Mediów i Sektorów Kreatywnych MKiDN oraz Jolanta Gumula, zastępczyni dyrektora Muzeum POLIN.

Część, w której brali udział dziennikarze, stanowiła pierwszą publiczną prezentację projektu Narodowego Archiwum Cyfrowego, który uzyskał dofinansowanie z Funduszy Europejskich na Rozwój Cyfrowy. Projekt zaprezentowany przez Marcina Słońskiego (NAC) to „Rozwój centrum kompetencji w zakresie cyfrowego udostępniania i zabezpieczania zbiorów Archiwów Państwowych w Narodowym Archiwum Cyfrowym – etap I: archiwa centralne i warszawskie”. Kilkuletni projekt zakłada wykonanie 7,1 miliona nowych kopii cyfrowych oraz modyfikację systemu ZoSIA oraz portalu Szukaj w Archiwach. Celem jest stworzenie nowych e-usług oraz możliwość prezentacji przez Archiwa Państwowe zbiorów audiowizualnych w Internecie.

Zabezpieczanie dokumentów dźwiękowych było głównym tematem tegorocznej edycji spotkania. Statystykę zbiorów w Archiwach Państwowych przedstawiła Katarzyna Plewka (NAC), a przegląd tego rodzaju dokumentacji w NAC Katarzyna Kalisz (NAC).

Kolejne zbiory archiwalne przybliżył dr Jacek Jackowski (IS PAN), począwszy od pierwszych polskich archiwów dźwiękowych skupiających się na folklorze, po współczesne repozytorium Etnofon. Sposoby postępowania z tym rodzajem materiałów w IPN zaprezentowali Radosław Poboży i Łukasz Gut (Archiwum IPN).

Dwa kolejne wystąpienia rozszerzyły wiedzę uczestników o zbiory dźwiękowe bibliotek: Biblioteki Narodowej (Anna Iwanicka-Nijakowska) oraz  Biblioteki Sejmowej (Dariusz Wierzchoś). Po przerwie przywołane zostały studia przypadków: doświadczenia instytucji współpracujących w ramach międzynarodowej organizacji IASA (Tomasz Szulc, NAC) oraz przypadki taśm Radia Wolna Europa (Andrzej Mietkowski, Archiwum Polskiego Radia).

Wstępem do zwiedzania Muzeum POLIN przez uczestników była prezentacja artystycznej, dźwiękowej instalacji Alexa Rotha przez Ewę Chomicką.

Drugi dzień rozpoczął się od prezentacji nośników dźwięku (dr Michał Pieńkowski, FINA) i trwałości taśmy magnetycznej (Agata Smolnicka-Woźniak, FINA). Dyskusję z przedmówcami podjęła Anna Rutkowska (Archiwum Polskiego Radia).

Sposób digitalizacji dźwięku z taśmy filmowej omówił dr Jakub Stadnik z FINA. Kolejne wystąpienia omawiały studia przypadków – digitalizację dźwięku w USA (Marcin Falęcik, Andrzej Daniluk, Iron Mountain) oraz polski projekt Biblioteki Cyfrowej Mediów Publicznych (Marek Górecki, Studiotech).

Zupełnie inne spojrzenie i możliwości wykorzystania zdigitalizowanych zbiorów przywołał dr Grzegorz Joachimiak mówiący o zaawansowanych narzędziach muzykologii cyfrowej.

Po przerwie projekty zabezpieczania historii mówionej z punktu widzenia różnych instytucji przybliżyły: Aneta Dmochowska i dr Magdalena Mizgalska-Osowiecka (Muzeum POLIN) oraz Ewelina Gołębiowska (Archiwum Państwowe w Olsztynie).

Wydarzenia zakończyła zapowiedź wdrożenia w Archiwach Państwowych oprogramowania Rejestr Skanów (Jarosław Bednarek i Ryszard Bacmaga z Archiwum Państwowego we Wrocławiu).

26.09.2025

W Narodowym Archiwum Cyfrowym rozpoczynamy realizację projektu, którego pełna nazwa to: „Rozwój centrum kompetencji w zakresie cyfrowego udostępniania i zabezpieczania zbiorów Archiwów Państwowych w Narodowym Archiwum Cyfrowym – etap I: archiwa centralne i warszawskie”.

 

Głównym celem projektu jest digitalizacja i udostępnienie online jak największej ilości materiałów archiwalnych, które jeszcze nie były publikowane. Zmodernizujemy serwis internetowy Szukaj w Archiwach, wewnętrzny Zintegrowany System Informacji Archiwalnej (ZoSIA), a także rozbudujemy infrastrukturę do digitalizacji, przechowywania, zabezpieczania i udostępniania danych.

 

Szukaj w Archiwach

Na portalu szukajwarchiwach.gov.pl prezentowane są dane z 118 jednostek organizacyjnych, zawierające ponad 77 miliony kopii cyfrowych i ponad 16 milionów opisów materiałów archiwalnych.

Serwis zmodernizujemy w zakresie:
– rozbudowy wyszukiwarki, dodania możliwości prezentacji kopii cyfrowych nagrań dźwiękowych i filmów,
– budowy 2 nowych e-usług dla użytkowników,
– utworzenia API do komunikacji z innymi serwisami.

 

ZoSIA

System dla archiwistów ZoSIA zmodyfikujemy w zakresie:
– budowy modułów do obsługi e-usług, udostępniania i przechowywania materiałów archiwalnych,
– obsługi i zarządzania kopiami cyfrowymi nagrań dźwiękowych i filmów,
– optymalizacji modułów systemu przeznaczonych do ewidencjonowania i raportowania.

 

Repozytoria

NAC odpowiedzialne jest za organizację, utrzymanie i modernizację Centralnego Repozytorium Cyfrowego oraz Zapasowego Repozytorium Cyfrowego na których zabezpieczone są systemy informatyczne archiwów państwowych wraz z danymi oraz kopie cyfrowe zdigitalizowanych materiałów archiwalnych z całej sieci 32 archiwów państwowych oraz innych instytucji przechowujących materiały archiwalne.

Zwiększymy pojemność repozytoriów, inwestując w macierze, oprogramowanie, urządzenia bezpieczeństwa, biblioteki taśmowe. Utworzymy magazyn kopii głębokich.

Repozytoria przygotujemy na przyjęcie większej liczby dokumentów elektronicznych, które obecnie stanowią rosnącą część materiałów archiwalnych.

 

Digitalizacja

Zbudujemy nowe stanowiska dla digitalizacji najcenniejszych zbiorów, które zabezpieczają aż 4 Archiwa Państwowe:

– Archiwum Główne Akt Dawnych,

– Archiwum Akt Nowych,

– Archiwum Państwowe w Warszawie,

– Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Wybrane do zabezpieczenia cyfrowego, istniejące w pojedynczych egzemplarzach materiały archiwalne mają kluczowe znaczenie dla historii Państwa Polskiego, od średniowiecza do współczesności. Podzielone pod względem chronologicznym zasoby AGAD i AAN uzupełniają się, stanowiąc bazę źródłową dla licznych kwerend. Znajdziemy tu dawne dokumenty królewskie i późniejsze akta ministerstw.

Z audiowizualnych zbiorów NAC opracujemy wersję cyfrową setek tysięcy fotografii.

Zgromadzone w APW akta hipoteczne i notarialne stanowią podstawowy, historyczny materiał dla gwarantowania praw własnościowych.

Zgrupowanie w jednym projekcie digitalizacji jednych z najważniejszych źródeł archiwalnych Polski stanowi bezprecedensowy przykład zabezpieczenia i udostępnienia w masowej skali zasobów Archiwów Państwowych.

Łącznie przygotujemy 7 100 000 kopii cyfrowych z oryginałów i mikrofilmów, z których 86% udostępnimy w Internecie. Wytypowane do digitalizacji i prezentacji w serwisie szukajwarchiwach.gov.pl materiały będą otwarte i dostępne cyfrowo.

 

Prezentacja projektu

W dniu 18 września 2025 r., podczas konferencji Dni Digitalizatora odbywającej się Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, kierownik projektu Marcin Słoński zaprezentował jego założenia. 

 

Ulotka prezentująca założenia projektu – 1,42 MB (PDF)

Zaproszenie dla mediów – 1,34 (PDF)

Informacja TVP – link

Prezentacja projektu – pełen zapis – link

 

Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy 2021-2027

Priorytet FERC.02 Zaawansowane usługi cyfrowe

Działanie FERC.02.03 Cyfrowa dostępność i ponowne wykorzystanie informacji

Wartość projektu: 87 932 000 zł

 

25 sierpnia 2025 r. w Warszawie podpisano umowę na rozpoczęcie prac wykonawczych przy przebudowie zabytkowego budynku przy ul. Rakowieckiej 2D, gdzie znajdzie nową siedzibę Narodowe Archiwum Cyfrowe.

Uroczyste parafowanie dokumentów nastąpiło w obecności Ministry Kultury i Dziedzictwa Narodowego Marty Cienkowskiej oraz Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych dr. Pawła Pietrzyka. Ze strony Narodowego Archiwum Cyfrowego umowę podpisał dyrektor Piotr Zawilski, a ze strony wykonawcy — wiceprezes firmy BAUDZIEDZIC Marcin Baran. Rolę inwestora zastępczego pełni ZBM S.A. z Warszawy.

To wydarzenie o dużym znaczeniu dla archiwistyki i ochrony dziedzictwa — zarówno z punktu widzenia konserwatorskiego, jak i cyfrowego bezpieczeństwa zasobów państwowych. Nowa siedziba ma być oddana do użytku w IV kwartale 2027 r. Wartość inwestycji to ponad 81 mln zł. Środki na ten cel przekazało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

fot. NDAP

26.08.2025

więcej informacji

W ramach współpracy partnerzy połączą ogromne zasoby cyfrowe i kompetencje NAC z doświadczeniem technologicznym NASK, Fundacji Speakleash i Cyfronet, aby rozwijać polskie multimodalne modele sztucznej inteligencji nowej generacji.

Przyszłość AI należy do modeli multimodalnych, które potrafią analizować różne rodzaje danych – tekst, obraz, dźwięk czy wideo. Ale żeby takie modele powstały, potrzebne są ogromne zbiory danych. I tu z pomocą przychodzi Narodowe Archiwum Cyfrowe! Zdigitalizowane fotografie, dokumenty, mapy i skany staną się fundamentem badań nad sztuczną inteligencją w Polsce.

Dzięki temu powstaną narzędzia, które mogą wspierać naukę, biznes, administrację i obywateli, a jednocześnie ułatwią dostęp do zasobów kultury i historii.

To ważna inicjatywa, która może nadać polskiej AI zupełnie nową dynamikę.

 

20.08.2025

 

W dniach od 1 do 30 sierpnia 2025 r. na Rynku w Starym Sączu zagości Archiwalny Fotoplastikon.

Zapraszamy na uroczysty wernisaż, który odbędzie się 1 sierpnia 2025 r. o godz. 12.00.

To drugi przystanek tegorocznej edycji projektu Narodowego Archiwum Cyfrowego. Na wystawie zaprezentowane zostaną unikatowe archiwalne fotografie Starego Sącza, najstarszego miasta w regionie, i okolic, pochodzące z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz Archiwum Narodowego w Krakowie Oddział w Nowym Sączu, opracowane cyfrowo w formacie 2D i 3D.

Zwiedzający będą mieli okazję zobaczyć historyczne fotografie przedstawiające okoliczne tereny – kadry z lat 20. i 30. XX wieku. Nie zabraknie również zdjęć poświęconych Adzie Sari, wybitnej śpiewaczce operowej, która dzieciństwo i młodość spędziła w Starym Sączu. Zaprezentowane zostaną także fotografie z obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski w 1966 roku, z udziałem Prymasa Stefana Wyszyńskiego oraz ówczesnego metropolity krakowskiego Karola Wojtyły.

Zapraszamy wszystkich do odkrywania historii Starego Sącza i regionu!

Archiwalny Fotoplastikon to kontynuacja cyklicznego projektu Narodowego Archiwum Cyfrowego, który spotkał się z ogromnym zainteresowaniem szerokiej publiczności w wielu miastach Polski. Podczas tegorocznej edycji fotoplastikon jako pierwszy zawitał do Iwonicza-Zdroju. Teraz ekspozycja zawita do gościnnych murów dawnego grodu położonego u zbiegu Dunajca i Popradu.

Organizatorem wystawy jest Narodowe Archiwum Cyfrowe, Partnerami – Archiwum Narodowe w Krakowie Oddział w Nowym Sączu, Gmina Stary Sącz.

Fotoplastikon zapewnia Fundacja Koncept Kultura.

Projekt finansowany przez Narodowe Archiwum Cyfrowe, pełniące rolę Centrum Kompetencji w zakresie digitalizacji materiałów archiwalnych.

 

30.07.2025

 

„Pałac i miasto. Warszawa na fotografiach Zbyszka Siemaszki z zasobu Narodowego Archiwum Cyfrowego” – to tytuł nowej wystawy plenerowej, którą od 22 lipca będzie można oglądać na Placu Centralnym przed Pałacem Kultury i Nauki w Warszawie.

Wystawa została przygotowana z okazji dwóch ważnych rocznic: 100. rocznicy urodzin Zbyszka Siemaszki (1925–2015) – wybitnego fotografa Warszawy, oraz 70-lecia oddania do użytku Pałacu Kultury i Nauki – jednego z najbardziej charakterystycznych budynków w stolicy.

Fotografie prezentowane na wystawie pochodzą z bogatego zasobu Narodowego Archiwum Cyfrowego i dokumentują powojenną Warszawę – miasto pełne kontrastów, w trakcie dynamicznych przemian. Centralnym punktem narracji jest Pałac Kultury i Nauki – monumentalna budowla, która na przestrzeni dekad wpisała się w krajobraz i tożsamość stolicy. Kuratorką wystawy jest Katarzyna Kalisz z Narodowego Archiwum Cyfrowego, a za oprawę graficzną odpowiada Agnieszka Klementowska, również z Narodowego Archiwum Cyfrowego.

Uroczysty wernisaż wystawy odbędzie się 22 lipca 2025 roku o godz. 17:00 na Placu Centralnym przy PKiN – w samym sercu Warszawy.

Wydarzenie zostało zorganizowane przez Narodowe Archiwum Cyfrowe we współpracy z Zarządem Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.

Wystawa będzie dostępna do 30 sierpnia 2025 roku i można ją oglądać w dwóch wersjach językowych – polskiej i angielskiej.

Serdecznie zapraszamy wszystkich miłośników fotografii, historii i Warszawy!

 

Katalog wystawy:

 

17.07.2025

Do 29 lipca 2025 r. na Placu Karola i Józefa przed Starym Pałacem w Iwoniczu-Zdroju na zwiedzających czeka Archiwalny Fotoplastikon. Zapraszamy na uroczysty wernisaż, który odbędzie się 1 lipca 2025 r. o godz. 17.00.

To pierwszy przystanek tegorocznej edycji projektu Narodowego Archiwum Cyfrowego. Na wystawie zaprezentowane zostaną unikatowe archiwalne fotografie tego cenionego uzdrowiska i regionu, pochodzące z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz Stowarzyszenia Przyjaciół Iwonicza-Zdroju, opracowane cyfrowo w formacie 2D i 3D. Archiwalny Fotoplastikon to kontynuacja cyklicznego projektu Narodowego Archiwum Cyfrowego, który spotkał się z ogromnym zainteresowaniem szerokiej publiczności w wielu miastach Polski. Podczas tegorocznej edycji fotoplastikon jako pierwszy zawita do Iwonicza-Zdroju, by w następnym miesiącu odwiedzić najstarsze miasto regionu – Stary Sącz.

Organizatorem wystawy jest Narodowe Archiwum Cyfrowe, Partnerami – Gmina Iwonicz-Zdrój, Centrum Kultury i Czytelnictwa w Iwoniczu-Zdroju oraz Stowarzyszenie Przyjaciół Iwonicza-Zdroju. Fotoplastikon zapewnia Fundacja Koncept Kultura.

 

Narodowe Archiwum Cyfrowe jako Centrum Kompetencji w zakresie digitalizacji materiałów archiwalnych, pokazuje m.in. jak wykorzystywać cyfrowe kopie archiwaliów w projektach kulturalnych – ku inspiracji i promocji historii oraz dziedzictwa kulturowego.

 

30.06.2025

7 czerwca w godz. 10:30-15:30 zapraszamy na Warszawski Piknik Archiwalny do Pałacu Staszica w Warszawie. W trakcie Pikniku czeka na Was mnóstwo atrakcji związanych z archiwaliami, w tym nasze stoisko promocyjno-informacyjne NAC.

Program do pobrania (PDF, 27,3 MB)

Kiedy: 7 czerwca (sobota), godz. 17.00–21.00

Gdzie: siedziba Narodowego Archiwum Cyfrowego i Archiwum Akt Nowych, ul. Hankiewicza 1 w Warszawie

Popołudniowe i wieczorne atrakcje dla pasjonatów lotnictwa i historii – od dzieci po dorosłych!

Wspólnie z Urzędem Lotnictwa Cywilnego zapraszamy na wyjątkowe wydarzenie:

• Stoiska informacyjno-promocyjne: Narodowe Archiwum Cyfrowe, Archiwum Akt Nowych, Urząd Lotnictwa Cywilnego, PANS w Chełmie, Technikum Lotnicze nr 9, Technikum nr 11.
• Konkursy i quizy lotnicze dla dzieci i młodzieży
• Prelekcja: „Jak zostać pilotem?”
• Symulatory lotu i szybowca – sprawdź się za sterami!
• Pokaz dronów i porady ekspertów UAV.
• Widowiskowe pokazy ognia z kosza balonowego. Start: od godz. 20:30.
• Fotostanowisko z lotniczymi gadżetami i… prawdziwymi sowami!
• Zwiedzanie Archiwum Akt Nowych z przewodnikiem. Starty o każdej pełnej godzinie: 17:00, 18:00, 19:00, 20:00.
• Pokaz kontroli bezpieczeństwa na lotnisku i znaków Marshallera.
• Pokaz pracy silnika turbinowego – przygotowany przez PANS w Chełmie. Uwaga: wydarzenie może być głośne – dla komfortu uczestników dostępne będą zatyczki do uszu.

Zapraszamy!

 

AKTUALIZACJA PROGRAMU NOCY MUZEÓW

Już w najbliższą sobotę, 17 maja w godz. 17:00–22:00 zapraszamy Was do budynku Narodowego Archiwum Cyfrowego i Archiwum Akt Nowych na Odlotową Noc Muzeów!

Niestety, ze względu na prognozowane niekorzystne warunki pogodowe, jesteśmy zmuszeni przełożyć atrakcje plenerowe na inny termin. Ale bez obaw, czeka na Was masa atrakcji w budynku archiwum.

 

📍 17 maja 2025 r., ul. Hankiewicza 1, Warszawa

 

—

W PROGRAMIE:

 

NARODOWE ARCHIWUM CYFROWE

 

WARSZTATY W NAC

„Jak dbać o fotografie w domowym archiwum?”

🕓 16:00–17:00 (Grupa I)

🕔 17:00–18:00 (Grupa II, jeśli będzie dużo chętnych)

🔢 Limit: 15 osób – zapisy na miejscu

 

ODLOTOWE KINO (17:00–22:00)

📍 Sala im. Józefa Stojanowskiego

„Gwiazda Polski – balonem do stratosfery” – animacja z fotografiami NAC zrealizowana przez Muzeum Historyczne w Legionowie

Fragment audycji z 1932 r. – por. Stanisław Żwirko o zwycięstwie w zawodach Challenge

 

ZWIEDZANIE NAC

Start: 18:00, 19:00, 20:00, 21:00

📍 Zbiórka: wejście główne NAC / prześwit AAN

👥 Grupy 15-osobowe

🔍 Magazyny, digitalizacja, perełki z zasobu dot. lotnictwa

 

 

ARCHIWUM AKT NOWYCH

 

WYSTAWY:

„Na skrzydłach historii. Rozwój polskiego i międzynarodowego lotnictwa cywilnego” – (prezentacja w budynku AAN)

„Niebo było ich marzeniem. Historia polskiego lotnictwa w archiwach” – pokaz oryginalnych dokumentów zasobu AAN: ekspozycja dokumentów, zdjęć i planów technicznych (prezentacja w budynku AAN)

 

ZWIEDZANIE AAN

Starty: 17:00, 18:00, 19:00, 20:00, 21:00

📍 Zbiórka: dziedziniec AAN

🧭 Magazyny, pracownie, kulisy pracy archiwistów

 

—

URZĄD LOTNICTWA CYWILNEGO (SALA KINOWA)

 

→ Prelekcja: „Jak zostać pilotem?” (stoisko Urzędu Lotnictwa Cywilnego)

→ Punkt informacyjny Rzecznika Praw Pasażerów (stoisko Urzędu Lotnictwa Cywilnego)

→ Konkurs: „Jak poprawnie spakować walizkę podróżną?”

→ Fotostanowisko – zdjęcia w lotniczym klimacie

→ Pokaz kontroli bezpieczeństwa na lotnisku, pokaz znaków Marshallera (Stoisko Technikum nr 11 im. Piotra Wysockiego w Warszawie)

—

DZIEDZINIEC

→ Pokazy pierwszej pomocy i prezentacje broni (stoisko 18. SBOT)

 

A atrakcje plenerowe? Wracamy z nimi już w sobotę 7 czerwca, podczas Pikniku Lotniczego z okazji Międzynarodowego Dnia Archiwów na placu przy siedzibie NAC i AAN!

 

Zapraszamy pasjonatów historii i fanów lotnictwa!

 

Szczegółowy PROGRAM ODLOTOWEJ NOCY MUZEÓW do pobrania: link (pdf, 3MB)