Już 1 lutego o godzinie 17.00 odbędzie się premiera online kolejnego albumu z serii wydawniczej Narodowego Archiwum Cyfrowego pt. „Stolica Rassalskiego”. Najnowsza publikacja została poświęcona dorobkowi fotograficznemu Stefana Rassalskiego. Obejmuje ona przede wszystkim zdjęcia stolicy zrujnowanej po powstaniu warszawskim oraz fotografie dokumentujące czas odbudowy.
Artysta malarz i grafik, historyk sztuki, redaktor, publicysta – tak o Stefanie Rassalskim pisano w zapowiedziach jego wystaw oraz recenzjach, które pojawiały się w „Kurierze Polskim”, „Tygodniku Kulturalnym” czy „Expressie Wieczornym”. Współpracował m.in. z takimi tytułami, jak „Kurier Polski” czy „Kurier Poranny”.
Podczas okupacji był współorganizatorem konspiracyjnego laboratorium fotograficznego, które powstało w 1940 roku w podziemiach Zakładu Fizyki Politechniki Warszawskiej. W czasie powstania warszawskiego służył jako dowódca plutonu Wojskowej Służby Ochrony Powstania w rejonie Politechniki Warszawskiej. Dokumentował sceny z powstańczego życia. Po wojnie jego dorobek obejmuje zdjęcia zniszczonej stolicy oraz czas odbudowy.
W albumie zaprezentowany został wybór kilkuset zdjęć z archiwum fotograficznego Stefana Rassalskiego. Uzupełniają go dwa teksty: artykuł Grzegorza Miki, architekta i varsavianisty, który porusza temat zniszczenia i odbudowy stolicy oraz zapis rozmowy z Łukaszem Karolewskim, kustoszem w Narodowym Archiwum Cyfrowym, który opracował spuściznę Stefana Rassalskiego.
Album w polskiej i angielskiej wersji językowej został wydany drukiem oraz w formie publikacji online, która będzie dostępna od 1 lutego 2022 roku na stronie www.nac.gov.pl. Fragment publikacji dostępny jest przedpremierowo pod linkiem: https://bit.ly/3FpdnBw.
Podczas premiery online 1 lutego o godz. 17.00 o twórczości Stefana Rassalskiego i o samym albumie opowiedzą autorzy tekstów, varsavianista Grzegorz Mika oraz Łukasz Karolewski z Oddziału Zbiorów Fotograficznych NAC. Spotkanie poprowadzi dr Anna Lebensztejn. Spotkanie będzie transmitowane na żywo na profilu facebookowym NAC.
Premierze albumu towarzyszy udostępnienie na portalu szukajwarchiwach.gov.pl. kilku tysięcy zdjęć pochodzących z archiwum fotograficznego Stefana Rassalskiego. W skład tego niezwykłego zespołu znajdującego się w zbiorach Narodowego Archiwum Cyfrowego wchodzą głównie fotografie, które Stefan Rassalski wykonał w latach 1945 – 1948. Dokumentują one stan Warszawy po wojnie: zniszczenia, ocalałe budynki, życie codzienne, a także prace nad odbudową miasta oraz uroczystości, które odbywały się w stolicy. W zespole znajduje się również około 200 ocalałych klatek negatywów z powstania warszawskiego. Fotografie z zespołu NAC nr 27 Archiwum Fotograficzne Stefana Rassalskiego są dostępne w serwisie pod linkiem: https://bit.ly/3KirA73.
Zachęcamy do śledzenia profili NAC w mediach społecznościowych, w których już wkrótce będą się pojawiać kolejne materiały. Publikacji materiałów będą towarzyszyły konkursy, w których będzie można wygrać album „Stolica Rassalskiego”.
Stefan Rassalski (1910–1972). Artysta malarz i grafik, historyk sztuki, redaktor, publicysta – tak o Stefanie Rassalskim pisano w zapowiedziach jego wystaw oraz recenzjach, które pojawiały się w „Kurierze Polskim”, „Tygodniku Kulturalnym” czy „Expressie Wieczornym”. Współpracował z takimi tytułami jak: „Kurier Polski”, „Kurier Poranny” czy „Zwierciadło”.
Był współorganizatorem konspiracyjnego laboratorium fotograficznego, które powstało w podziemiach Zakładu Fizyki Politechniki Warszawskiej w 1940 roku. Wraz z innymi pracownikami komórki pracował przy wytwarzaniu fałszywych dokumentów tożsamości i – za pomocą teleobiektywów – wykonywał dokumentację niemieckich zbrodni na ulicach Warszawy, a także portrety gestapowców na potrzeby podziemia. W czasie powstania warszawskiego Rassalski służył jako dowódca plutonu Wojskowej Służby Ochrony Powstania w rejonie Politechniki Warszawskiej. To w jej ogrodach o godzinie W wykonał swoje pierwsze powstańcze zdjęcie, przedstawiające zbiórkę grupy powstańców z kilku niekompletnych oddziałów. W kolejnych dniach dokumentował sceny z powstańczego życia, trwające walki i zniszczenia budynków.
Ten niezwykły zapał, a zarazem artystyczne zacięcie Rassalskiego można dostrzec w zachowanych do dziś powstańczych fotografiach – zaledwie dwustu z wyjściowej liczby ponad tysiąca przekazanych do Biura Informacji i Propagandy AK. Zawierają one ujęcia płonącej Politechniki i spowitego dymem miasta, wykonane z dachu budynku przy ul. Noakowskiego w kierunku Nowogrodzkiej oraz chwytane na gorąco, reportażowe sceny przedstawiające np. biegnącą pod barykadą łączniczkę, niszczenie przez powstańców hitlerowskich symboli, wiercenie studni czy powstańczy pogrzeb. Nie brakuje tu również zdjęć pozowanych czy uważnie skomponowanych zestawień, w których drobne ludzkie sylwetki zderzają się z monumentalną masą gruzu. W spuściźnie Rassalskiego znaleźć można także uliczne kompozycje, w których strzaskane budynki górują nad barykadą zbudowaną z równo ustawionych kubłów na śmieci.
