Dzieje instytucji

Utworzenie Narodowego Archiwum Cyfrowego

Narodowe Archiwum Cyfrowe wywodzi się z utworzonego w 1955 roku Archiwum Dokumentacji Mechanicznej. Przekształcenie ADM w NAC nastąpiło 8 marca 2008 roku na podstawie rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wydanego na wniosek Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

Zmiana była odpowiedzią na ewolucję dokonującą się w dziedzinie technologii zapisu, przechowywania i udostępniania archiwaliów.

NAC jest pierwszym polskim archiwum cyfrowym, tzn. instytucją powołaną w celu gromadzenia, przechowywania i udostępniania materiałów archiwalnych w postaci cyfrowej oraz zarządzania nimi.

Kalendarium powstania NAC

Rok 2007

lutyDr Nikodem Bończa Tomaszewski przygotowuje dla dra Sławomira Radonia, Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych, projekt informatyzacji Archiwów Państwowych. Zakłada on budowę sieci archiwów cyfrowych na terenie całego kraju oraz powołanie Narodowego Archiwum Cyfrowego – instytucji koordynującej ich pracę. Projekt staje się elementem długofalowego planu reform Archiwów Państwowych, zainicjowanych przez dr Radonia w 2006 roku.
marzecRozpoczyna się proces tworzenia repozytoriów cyfrowych – infrastruktury niezbędnej do przechowywania danych cyfrowych. Jako pierwsze tworzą je: Archiwum Główne Akt Dawnych, AP Poznań, AP Lublin i AP Warszawa. Jednocześnie AP Poznań rozpoczyna przygotowania do budowy pilotażowej pracowni digitalizacji.
maj – czerwiecNaczelny Dyrektor Archiwów Państwowych powołuje zespoły do budowy „Zintegrowanego Systemu Informacji Archiwalnej – ZoSIA” oraz „Systemu Digitalizacji Archiwalnej – SeDAn”. Ich prace koordynuje dr Nikodem Bończa Tomaszewski.Na posiedzeniu Rady Archiwalnej dr Nikodem Bończa Tomaszewski przedstawia projekt powołania Narodowego Archiwum Cyfrowego. Koncepcja zakłada przekształcenie istniejącego od 1955 roku Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w NAC oraz powierzenie nowej instytucji zadań związanych z prowadzeniem archiwów cyfrowych. Rada Archiwalna jednogłośnie popiera projekt oraz podkreśla potrzebę powołania nowej placówki.
lipiecDr Nikodem Bończa Tomaszewski zostaje dyrektorem Archiwum Dokumentacji Mechanicznej. Jego zadaniem jest przygotowanie ADM do przekształcenia w Narodowe Archiwum Cyfrowe. Zostają opracowane założenia do prototypu Zintegrowany System Informacji Archiwalnej (ZoSIA).
sierpieńDr Sławomir Radoń, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, składa na ręce Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wniosek o przekształcenie Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Narodowe Archiwum Cyfrowe.
wrzesień
– październikPodczas V Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich w Olsztynie, dr Nikodem Bończa Tomaszewski przedstawia założenia projektu utworzenia Narodowego Archiwum Cyfrowego. Archiwum Główne Akt Dawnych, AP Poznań, AP Lublin i AP Warszawa finalizują budowę repozytoriów cyfrowych. Jednocześnie, dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, do programu przystępują trzy kolejne archiwa: Archiwum Akt Nowych, AP Kraków oraz AP Wrocław.
Rozpoczynają się prace nad tworzeniem centralnej serwerowni na potrzeby powstającego Narodowego Archiwum Cyfrowego.
listopadAP Poznań finalizuje prace nad pracownią digitalizacji. ADM kończy budowę pracowni do masowej digitalizacji mikrofilmów oraz tworzenia mikrofilmów z materiałów cyfrowych.

Rok 2008

styczeń – lutyZakończono budowę prototypu systemu do udostępniania zdjęć on – line. Dr Nikodem Bończa Tomaszewski zostaje pełnomocnikiem Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych ds. informatyzacji.
W ramach przygotowań do powstania NAC w ADM powstaje „Oddział Archiwistyki Zasobów Cyfrowych”.
Podczas posiedzenia zespołu doradczego „Informatyka i Archiwa” po raz pierwszy publicznie zostaje pokazany prototyp Zintegrowanego Systemu Informacji Archiwalnej ZoSIA.
„Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 lutego 2008 r. w sprawie zmiany nazwy i zakresu działania Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Warszawie” przekształca Archiwum Dokumentacji Mechanicznej w Narodowe Archiwum Cyfrowe. 8 marca Narodowe Archiwum Cyfrowe rozpoczyna działalność.

Dyrektorzy Narodowego Archiwum Cyfrowego

Pierwszym dyrektorem nowej instytucji został jej twórca – dr Nikodem Bończa-Tomaszewski, który od lipca 2007 roku jako dyrektor ADM kierował przekształceniem ADM w NAC. Od 2012 r. do kwietnia 2016 r. dyrektorem archiwum był dr Wojciech Woźniak, od sierpnia 2016 r. do sierpnia 2018 r. Marianna Otmianowska. Następnie od września 2018 r. do marca 2019 r. pełniącym obowiązki dyrektora był jej zastępca, Radosław Kałużniak, który w marcu 2019 r. otrzymał z rąk Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych powołanie na stanowisko dyrektora Narodowego Archiwum Cyfrowego. W lutym 2020 r. stery w NAC objęła Malwina Rozwadowska, dotychczasowa Zastępczyni Dyrektora ds. Zasobu Archiwalnego – najpierw jako pełniąca obowiązki dyrektora NAC, a następnie, od dnia 8 września 2020 r. jako Dyrektor NAC. 5 października 2021 roku Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych powołał na dyrektora NAC Piotra Zawilskiego, który uprzednio szefował archiwalnym placówkom w Piotrkowie Trybunalskim i Łodzi.