Page 10 - Narcyz Witczak - Witaczyński

Wśród ponad 15 milionów fotografii przecho- wywanych w Narodowym Archiwum Cyfro- wym znajduje się niezwykła kolekcja około 4,5 tysiąca zdjęć polskiej kawalerii wykonanych w dwu- dzie-stoleciu międzywojennym. Ich autorem był Narcyz Witczak-Witaczyński, żołnierz, kawalerzysta i fotograf. Jego spadkobiercy, córki – Krystyna i zmarła w lipcu 2016 roku Barbara – oraz wnuk ks. Jerzy Witczak i prawnuk Rafał Rękawek, podarowali w 2014 roku tę cenną kolekcję Narodowemu Archiwum Cyfrowemu z przekonaniem, że jest to właściwe miejsce zarówno do wieczystego przechowywania fotografii, jak i ich prezentowania jako źródła historycznego powszechnie dostępnego dla każdego zainteresowanego.
Fotografie Witczaka-Witaczyńskiego pochodzą z lat 1919–1939, czyli z czasów, gdy wraz z odbudową państwa odtwarzana była jego armia, a w jej ramach tak ważna dla Polaków kawaleria. To losy tej formacji mili- tarnej są głównym tematem zdjęć, choć w albumie przygotowanym przez NAC można znaleźć również inne fotografie. Część kolekcji to portrety rodziny, przyjaciół i kolegów: Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego, do- wódców pułków, w których służył Witczak-Witaczyński, znajomych z Garwolina, jak Romek Mularczyk (znany szerzej jako Roman Bratny) czy Teodor Drewitz, ojciec chrzestny sztandaru 1 Pułku Strzelców Konnych.
Utrwalone na szkle oraz błonie fotograficznej kadry pokazują świat, który bezpowrotnie przeminął, a jednocześnie jest stale obecny w naszym myśleniu jako integralna część opowieści o potędze polskiego oręża opartego na militarnej sile konnicy. Topos szarżu- jącej kawalerii jest na trwałe zapisany w tradycji wojska polskiego. Na foto-grafiach Witczaka-Witaczyńskiego wybrzmiewa ostatni akt tej opowieści – jak piękny epi- log historii polskiej jazdy. Album prezentuje wybór – z konieczności subiektywny i niepełny – twórczości fotograficznej Narcyza Witczaka-Witaczyńskiego. Jest dziełem otwartym, kluczem i zaproszeniem do poznania całej kolekcji pieczołowicie przechowywanej w Naro- dowym Archiwum Cyfrowym.
Dr Wojciech Woźniak Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych