Ogólna charakterystyka

Ogólna charakterystyka

Fotografie

W zbiorach Narodowego Archiwum Cyfrowego znajduje się ponad 15 milionów zdjęć. Nasze fotografie pochodzą z okresu od lat czterdziestych XIX wieku aż po czasy współczesne, a blisko 90% z nich dotyczy czasów PRL.

Fotografie w NAC zgodnie z zasadami archiwistyki zostały podzielone na zespoły i zbiory. Za najważniejsze można uznać:

  • Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji zawierające prawie 190 tysięcy zdjęć z lat 1910–1939. Najobszerniej udokumentowany został okres II Rzeczpospolitej: władze państwowe, życie polityczne, społeczne, religijne, gospodarka, kultura, nauka, szkolnictwo, wojskowość, sport, życie Polonii. Liczne są zdjęcia zagranicznych agencji fotograficznych, z którymi współpracował IKC. Są tu również fotografie z I wojny światowej, większość ukazuje Legiony Polskie.
  • Wydawnictwo Prasowe Kraków – Warszawa (Zeitungsverlag Krakau – Warschau) zawiera około 18 tysięcy zdjęć z lat 1939–1945, wykonanych na potrzeby propagandy III Rzeszy. Są to głównie materiały przedstawiające niemieckie wojsko na frontach II wojny światowej, dygnitarzy oraz okupowane ziemie polskie – przede wszystkim Generalną Gubernię.
  • w spuściznach prywatnych z tego okresu znajdziemy fotografie dokumentujące szlaki bojowe oraz walki polskich żołnierzy w czasie II wojny światowej. Są to zdjęcia wykonane i zgromadzone m.in. przez: Czesława Datkę, Tadeusza Szumańskiego, Bolesława Denasiewicza, Tadeusza Jankowskiego, Władysława Chomę, Władysława Gryksztasa i Stefana Bałuka.
  • zniszczenia wojenne i odbudowę Warszawy fotografowali Wacław Żdżarski oraz Stefan Rassalski.

W czasach PRL działały wielkie państwowe agencje fotograficzne. Zbiory największej z nich – Centralnej Agencji Fotograficznej (CAF) – to około 12 milionów fotografii z lat 1944–1990 oraz prawie 30 metrów bieżących dokumentacji aktowej z lat 1965–1990 (listy montażowe). Zdjęcia CAF bardzo obszernie przedstawiają czasy PRL.

Drugi co do wielkości zespół w NAC – Wojskowa Agencja Fotograficzna (WAF) – to około 2 milionów zdjęć z lat 1944–1996. Zawiera materiały dotyczące m.in. wojskowości.

Tematykę powojennej kultury, sztuki i architektury ilustrują zdjęcia zgromadzone w prywatnych archiwach fotograficznych: Władysława Miernickiego, Stanisława Brzozowskiego i największym z nich – Edwarda Hartwiga – liczącym ponad 120 tysięcy zdjęć z lat 1945–1982 i dokumentującym m.in. przedstawienia teatralne. Archiwa fotograficzne Stanisława Wdowińskiego, Eugenii Trzeciakowej, Zbyszka Siemaszki to kolekcje zdjęć wszechstronnie ukazujących architekturę i zabytki polskich miast i miejscowości.

Obszerną, bo liczącą ponad 100 tysięcy zdjęć, dokumentację życia społeczności polskiej w Wielkiej Brytanii w latach 1946–2008 sporządził Juliusz Englert. Fotografie obrazują działalność polityczną, społeczną, kulturalną i religijną organizacji polonijnych.

W latach 2014–2015 zbiory NAC wzbogaciły się o spuścizny ludzi kultury niezwiązanych bezpośrednio z twórczością fotograficzną czy audiowizualną: aktorki Elżbiety Czyżewskiej oraz poety, pisarza, tłumacza i znawcy kultury cygańskiej Jerzego Ficowskiego.

Zapraszamy do przejrzenia spisu zespołów, w którym znajdują się dokładne opisy naszych zbiorów!

Nagrania

Zbiór Nagrań Dźwiękowych Narodowego Archiwum Cyfrowego liczy ponad 40 tysięcy jednostek z lat 1889–2008.

Kolekcję można podzielić na dwie grupy:

  • Sekcja Polska Radia Wolna Europa – blisko 17 tysięcy nagrań zarejestrowanych w latach 1952–1994.
  • Nagrania różnego pochodzenia – około 5% z nich obejmuje okres do 1939 roku, 10% pochodzi z czasu II wojny światowej, pozostałe 85% to okres PRL.

Za najcenniejsze można uznać taśmy z zapisem głosów wybitnych Polaków: marszałka Józefa Piłsudskiego, Józefa Becka, Władysława Andersa, Ignacego Jana Paderewskiego czy Stefana Żeromskiego.

Interesujące są materiały dźwiękowe takich wydarzeń historycznych, jak: przyłączenie Zaolzia do Polski, atak żołnierzy niemieckich na Westerplatte, msze za Ojczyznę z kazaniami księdza Jerzego Popiełuszki. Zbiór wzbogacają audycje Polskiego Radia, relacje z wydarzeń kulturalnych, sportowych oraz uroczystości państwowych. Melomani znajdą w nim nagrania piosenek z dwudziestolecia międzywojennego.

Ciekawostką jest, że obok typowych materiałów dźwiękowych w zbiorach NAC znajdują się także skrypty, czyli pełne zapisy programów i audycji Polskiego Radia oraz Sekcji Polskiej Radia Wolna Europa.

Najstarsze nagranie w języku polskim w zbiorach NAC pochodzi prawdopodobnie z 1908 roku i zawiera zapis kolęd w wykonaniu nieznanego chóru kościelnego.

Filmy

Zbiór filmów liczy około 2,4 tysiąca tytułów z lat 1928–1993. Około 90% z nich to materiały pochodzące z Instytutu Badań Edukacyjnych, Wytwórni Filmowej „Sportfilm”, Wytwórni Filmowej „Czołówka” oraz Polskiej Agencji Interpress. W zbiorach dominują kroniki: polskie z lat 1958–1975 (głównie o tematyce wojskowej) oraz niemieckie z okresu II wojny światowej – przedstawiają przede wszystkim walki na różnych frontach, życie na terenach okupowanych przez wojska hitlerowskie, w tym w Generalnej Guberni.

Dużą część stanowią filmy o tematyce sportowej, a także edukacyjne z różnych dziedzin wiedzy.

Szczególną wartość mają filmy z lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Wśród nich jest m.in. Polonia Restituta, dokumentujący walki o kształt granic II RP.

NAC jest właścicielem archiwów Polskiego Radia i Telewizji Polskiej. Jego własnością są zbiory po byłej Państwowej Jednostce Organizacyjnej „Polskie Radio i Telewizja”. Zbiory te zawierają materiały archiwalne powstałe w Polskim Radiu i Telewizji do końca 1993 roku, czyli:

  • blisko 135 tysięcy filmów i audycji telewizyjnych zarejestrowanych na taśmach światłoczułych i magnetycznych różnych formatów z lat 1958–1993,
  • 665 tysięcy nagrań z audycjami słownymi i muzycznymi prezentowanymi na czterech antenach Polskiego Radia w latach 1950–1993 (nagrania wcześniejsze przekazano do NAC).

Materiały te na podstawie umowy użyczenia przechowywane są w magazynach Ośrodka Dokumentacji i Zbiorów Programowych Telewizji Polskiej SA i Archiwum Polskiego Radia SA.